با عرض سلام
قبل از ازدواج تا انجایی که اطلاع داشتم همسرم نماز می خوانده ولی در زندگی کنونی نماز نمی خواند چیکار کنم
با سلام و تشکر به خاطر ارتباطتان با این مرکز
تلاش شما برای آشنا ساختن همسرتان ، کاری بس ارزشمند و مورد پسند است. دعوت ایشان به آشنایی با خداوند و عبادت او از برجسته ترین و متعالی ترین امور است . راهکارهای عملی قابل ارائه به طور کلی به قرار زیر است :
1. برای ترغیب و تشویق به نماز، در آغاز بایستی زیر بناهای فکری همسرتان را مورد بررسی قرار داده و در اصلاح آن بکوشید. دیدگاه فرد در مورد خداوند، جهان هستی، انسان، معاد و ... اموری است که دارای نتیجه مستقیم بر عملکرد فرد است . پس باید به تقویت و اصلاح این مبانی کوشید.
2. نماز، عملی است که در مجموعه عقیده توحیدی، دارای معنا و فلسفه است . انسان طبق فطرتش همواره به چیزی که برایش اهمیت دارد، توجه و اهتمام می‌ورزد. یکی از دلائل مهم اهمال در به جا آوردن نماز، عدم شناخت فلسفه نماز است. امام علی (ع)می‌فرماید: "الناس‌أعداء ما جهلوا؛ (1) انسان ها دشمن چیزی هستند که به آن جهل دارند". از این رو لازم است با استفاده از آیات و روایات، ایشان را به فلسفه نماز آشنا سازید که عبارتند از:
1. یاد خدا؛
2. مغفرت؛
3. باز دارنده از گناه؛
4. پرورش فضائل؛
5.شکر و سپاس‌از نعمت‌ها
6. تقویت‌اراده.
3. در هیچ یک از مراحل ارشاد و راهنمایی از برخورد نیک و ملاطفت آمیز و احترام نهادن دور نشوید.
با فشار و اجبار نمی توان کسی را هدایت نمود . چه بسا تأثیر منفی آن بیش تر از هدایت گردد.
4. تبلیغ عملی داشته باشید. یعنی باید آثار خواندن نماز، مانند دوری از گناهان، داشتن اخلاق نیکو، کمک به دوستان و وفاداری و فداکاری، پاکیزه بودن در ظاهر و باطن، اعمال نیک و شایسته و برخورد خوب و ...، در رفتار و کردار و گفتارتان نمایان باشد. تبلیغ عملی موثرتر از تبلیغ زبانی است. به نماز اول وقت خود اهمیت دهید و مقید باشید در اول وقت نمازتان را بخوانید.
از نظر شرعی وظیفه دارید که با اخلاق نیک و زبان ملایم او را نصیحت کنید . امر به معروف و نهی از منکر کنید. کار را به دعوی و مجادله نرسانید. فقط به تذکر و نصیحت با اخلاق نیک و بدون خشونت اکتفا کنید. روشن است که امر به معروف برای تبدیل به وضعیت بهتر و نیکوتر است . پس اگر تا به حال چند بار تذکر داده اید، و گفتن شما تاثیری نداشت، تکلیفی دیگر ندارید. بهتر است مدتی در این باره با ایشان گفتگو نکنید. چون اگر با تندی روی این مسئله پا فشاری کنید، ممکن است لج بازی کند و دیگر به حرف های شما توجه نکند. همیشه با زبان نمی توان افراد را اصلاح کرد .
سعی کنید از این به بعد از توصیه و نصیحت - که نوعی نگاه از بالا به پایین می‌باشد - در مورد نماز و مسایل دیگر به همسرتان که باعث موضع‌گیری منفی وی می‌شود ، بپرهیزید ، زیرا اثر معکوس خواهد داشت و شما را از انجام اقدامات بعدی محروم می‌سازد.
تلاش نمایید از زیر نظر گرفتن و کنترل رفتارهای او برای مدتی بپرهیزید . وانمود کنید دیگر حساسیت سابق را نسبت به رفتار او ندارید و به یک نحوی اعتماد سابق را به او پیدا کرده‌اید. اما خوش رفتاری و نیکی و احسان نسبت به او را بیش تر کنید. به گونه ای با همسر خود رفتار کنید که جذب اخلاق شما گردد .
سستی مسلمان در نماز می تواند علت های مختلفی داشته باشد . بدون آن که همسر تان متوجه شود ، علت یابی کنید ، زیرا نماز عملی است که در مجموعه عقیده توحیدی، دارای معنا و فلسفه خاصی است. انسان طبق فطرتش همواره به چیزی که برایش اهمیت دارد، توجه و اهتمام می‌ورزد. یکی از علل ترک نماز یا سستی در انجام آن عدم آشنایى با فلسفه نماز است. اگر انسان بداند چرا نماز می خواند و نماز چه آثاری و برکاتی در زندگی دنیا و آخرت او دارد و ترک نماز چه عواقب و نتایجی خواهد داشت ، قطعا نماز را ترک نخواهد کرد .
5. هر شخصی یک نقطه پذیرش و به قول معروف «رگ خوابی» دارد.
سعی کنید این رگ خواب و نقطه پذیرش را به دست آورید . از این کانال وارد شوید و هدف خود را تعقیب کنید. به صرف این که باید شخصی را هدایت کرد ،بسنده نکنید، بلکه با مطالعه روی خصوصیات وی ، راه نفوذ در او و جلب نظر او را به دست آورید و اقدام کنید.
زن و شوهر میتوانند نقشآفرینی حیاتی گستردهای بر یکدیگر داشته باشند. البته کیفیت و میزان اثرگذاری و اثر پذیریها بسیار متفاوت است. آنچه در این جا با اهمیت می‌باشد، داشتن درک روانشناختی ژرف و درستی از طرف مقابل است.
دقیقاً باید راههای نفوذ و تأثیرگذاری بر همسر خود را بشناسید . متناسب با آن برنامهریزی کنید. بدون داشتن چنین درکی چه بسا بسیاری از زحمات شما بینتیجه یا کم ثمر خواهد بود. بنا بر این اگر شوهر شما خودگرا و منطقپذیر است ، باید با زبانی بسیار منطقی و مستدل او را قانع سازید. اگر فردی نصیحت و انذارپذیر است، باید بیش تر بر جنبههای عقوبتی ترک نماز و روایات و حکایات وارده در این مورد با او سخن گویید. اگر احساس میکنید با محبت بیش تر میتوانید او را به سوی خدا بکشانید ، باید از همین طریق وارد شوید . اگر راههای دیگری بر او مؤثر است تا جایی که با احکام شرع انطباق دارد، از آن راهها استفاده کنید.
6. بیان تأثیرات منفی ترک نماز و روزه و استفاده از روایات بیان شده توسط اهل بیت (ع ) در این زمینه بسیار موثر است . به خصوص اگر به روش غیرمستقیم ارائه گردد و موجب تنبه و موعظه کردن را فراهم سازد. یعنی غیر از ارائه شناخت باید در صدد موعظه گری و تنبه قلبی وی نیز برآیید . با ترس و بیم دادن از عذاب اخروی و پیامدهای منفی ترک نماز و روزه دل او را از غفلت آزاد سازید .
7. این راهکارها هم به صورت مستقل و هم به همراه یکدیگر می تواند مؤثر باشد. خوب تر آن است که روشنگری و موعظه و ...، همراه هم ارائه گردد تا نافذتر افتد.
8. جدی‌گرفتن نماز در محیط خانه:
اگر انجام وظایف دینی از جمله نماز خواندن را جدی بگیرید، در همسرتان تأثیر می گذارد.
9. پرورش‌عواطف‌دینی:
به موازات آموزش تعالیم دینی، لازم‌است عواطف دینی را پرورش‌دهید. شرکت در مراسم مذهبی از قبیل: نماز جماعت مسجد، نماز جمعه، مراسم اعیاد مذهبی و مراسم سوگوار در ماه محرم و جلسات دینی در پرورش عواطف دینی ایشان بسیار مؤثر است. حضور در این قبیل برنامه‌ها پیوند قلبی آن‌ها را با دین و معنویات افزایش‌می‌دهد و زمینه را برای شکوفایی ایمان فراهم می‌سازد.
10. برقراری‌ارتباط با دوستان نماز خوان:
گروه‌های همسال و دوستان در باز سازی شخصیت افراد نقش حیاتی دارند. بر این اساس برای تشویق همسرتان، زمینه ارتباط با بستگان و دوستان نماز خوان و مؤمن را فراهم نمایید.
11. تشویق:
برای برانگیختگی و بازدارنگی، تشویق، نقش اساسی دارد. امام علی (ع) می‌فرماید: "ضادوا الشر بالخیر؛ (2) به وسیله خوبی با بدی بستیزید!".
در مراحل نخست نمی‌توان توقع داشت همه افراد با انگیزه عالی به نماز و انجام تکالیف بپردازند. غالب مردم به چنان مرحله‌ای از کمال نرسیده‌اند که به تحسین و ستایش محتاج نباشند. از این‌رو لازم است همسرتان را با تشویق گفتاری یا عملی به نماز خواندن فرا خوانید.
12. ازخدا استمداد کنید و مأیوس نباشید:
حالات انسان متفاوت است. بسیار شده که ما نسبت به کسی مأیوس میشویم، ولی برخلاف تصور ما، شرایطی فراهم می‌شود و طرف متحوّل میگردد. تجربه و تاریخ شواهد زیادی را نشان میدهد که به طور غیر مترقّبه کسی دگرگون گشته و سرنوشت دیگری پیدا کرده است.
ای خوش آن جذبه که ناگاه رسد ناگهان بر دل آگاه رسد
ای خوشا بوی دلاویز گلی کز پری چهرهای چون ماه رسد
در مورد گفته ایشان که یاد خدا کافی است و نماز لازم نیست ؛ باید بگوییم:
بله همواره به یاد خداوند بودن بسیار عالی و ارزشمند است، اما آیا چنین کسی را سراغ دارید ؟ کدام انسان را می‌یابید با این همه چیزهائی که انسان را در دنیا به خود مشغول داشته و با این همه عواملی که موجب غفلت و بی‌خبری می‌شوند، همواره به یاد خدا باشند؟ آیا نماز چیزی جز برای یادآوری انسان‌ها و بیرون آوردن از غفلت است؟
راستی اگر برای ارتباط با خدا نیازی به نماز نبود، نبایستی پیامبر با آن همه فضائل و کمالات آن قدر نماز بخواند که پاهایش متورم شود یا امیرالمؤمنین (ع) و سایر امامان به نماز این همه اهمیت بدهند؟!
آیا کسی برتر و بیش تر از پیشوایان دینی ما با خداوند رابطه قلبی داشته است؟ آیا اگر بخواهیم کسی را مثال بزنیم که همواره به یاد خدا بوده است، این شخص جز پیامبر اسلام و امامان معصوم بودند؟
آیا مقامی که امیرمومنان به آن دست یافته بود، به گونه‌ای که فرمود : اگر تمام پرده‌ها کنار رود ، بر یقین و ایمان من افزوده نمی‌شود، کسی برتر از آن دست یافته است؟
پس چگونه چنین انسان‌هایی نه تنها خود را بی‌نیاز از نماز و ارتباط با خدا نمی‌دانستند، بلکه شبانه روز به نماز می‌ایستادند و نه تنها نماز‌های واجب، بلکه حتی نماز‌های مستحب داشتند که بنا بر نقل روایات گاهی تا هزار رکعت می‌رسید؟
هم چنین نماز رابطه بنده با خداست . طبیعی است که بنده آن را به جا می‌آورد که خواسته خداوند و معبود اوست. اصولاً هدف اصلی از خلقت انسان بندگی است و نماز بهترین شیوه اظهار بندگی است. اگر قرار باشد که هر انسانی طبق خواسته خود عمل نماید، نه شیوه ای که خداوند از او خواسته، این دیگر بندگی خداوند نمی‌شود، بلکه بندگی خود و عمل طبق خواسته خود است. این که به یاد خدا و شاکر بودن خدا، بخواهد مانعی برای اثبات بندگی و عبودیت من باشد، آیا نباید در آن شک و تردید کنیم که چگونه یاد او ما را از عبودیت و بندگی و اطاعت دور کرده است؟
آنچه زیبایی و حُسن و خیر است، در نماز است. نماز سفره‌ای است گسترده، که خداوند آن را در پنج نوبت در شبانه روز برای بندگانش باز می‌کند . بر سر این سفره انواع و اقسام غذاهای لذیذ وجود دارد . هر کس مطابق ذوق و سلیقه و به اندازه توان و مرتبه وجودی و استعداد خود از آن بهره‌مند می‌شود. نماز عبادتی جامع است که می‌تواند تمام وجود انسان (از جهات بدنی و ظاهری گرفته تا جهات ذهنی و قلبی و باطنی) را در خدمت بندگی و پرستش قرار دهد. نیت خوب داشتن به تنهایی نمی‌تواند انسان را از انجام عبادت و نماز بی‌نیاز کند.
شکل نماز : هم قشنگ است، هم معارف بلند اسلامی در آن وجود دارد، هم تسبیح و تقدیس لفظی است و هم تقدیس عملی می‌باشد. رکوع و سجود و تسبیح و تحمید و دعا و تکبیر و سلام و خلاصه همة زیبایی‌ها در نماز است. با این همه اگر نماز به طور صحیح و کامل با حفظ شرایط و آداب خوانده شود، جلوی بسیاری از مفاسد اجتماعی را می‌گیرد: «إنّ الصلاة تنهی عن الفحشاء والمنکر و لذکرالله اکبر»؛ (3)
نماز اگر با مقدمات و تعقیبات همراه باشد، انسان را به اوج معنویت می‌رساند. اذان با آن محتوای زیبا دل را می‌نوازد. نماز جماعت مخصوصاً در مساجد بزرگ مانند : مسجد الحرام و مسجد النّبی (ص) زیباترین جلوه عبادت و همدلی و یکرنگی و صفا و صمیمیت است.
پی نوشت ها:
1. علامه مجلسی ،بحارالانوار،مؤسسه الوفا ، بیروت ، 1404 ه ق، ج1 ، ص 219 .
2. عبدالواحد بن محمد تمیمى آمدى، غرر الحکم و درر الکلم، یک جلد، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى قم، 1366 هجرى شمسى، ص 106 .
3. عنکبوت (29) ، آیه 45.
